ارایه حس امیزی

حس آمیزی: درهم آمیختن دو حس با یکدیگر .

" انسان دارای پنج حس " لامسه ، چشایی ، بویایی ، شنوایی و بینایی " است. هرگاه دو یا چند حس از این حواس پنج گانه

را باهم در‌ آمیزیم ، آرایه‌ی حس آمیزی به وجود می‌آید: مانند:

"̓ ر̓خ شاه کاووس ̓پر شرم دید              سخن گفتمش با پسر نرم دید "

دراین بیت سخن گفتن که مربوط به حس شنوایی است ، یعنی ما سخن را می شنویم ، با حس لامسه (نرم بودن) در

آمیخته شد ← دو حس شنوایی و لامسه باهم تلفیق شده اند.

" و چندان که خش خش سپید زمستانی دیگر / از فراسوی هفته های نزدیک / به گوش آمد."

دراین شعر، واژه ی "سپید" که دیدنی است (حس بینایی) به خش خش که شنیدنی (حس شنوایی) است. نسبت داده شد.

$ توجه  آرایه ی حس آمیزی یا به شکل یک ترتیب می آید ، یعنی دوحس به وسیله ی کسره به هم پیوند داده می شوند.  مانند: " نغمه ی   سوزان    ،      صدای    گرم      ،       خبر    تلخ         ،        نگاه     سرد  "          شنوایی    لامسه    ،    شنوایی   لامسه    ،    شنوایی  چشایی   ،     بینایی    لامسه

یا این که دو یا چند حس درداخل مصرع ، بیت یا جمله پراکنده هستند، مانند: تلفیق دو حس: " در سخن مخفی شدم مانند بو در برگ گل                         هر که خواهد دیدنم گو در سخن بیند مرا" در این بیت، سخن امری شنیدنی و دیدن بینایی هستند که با هم آمیختخ شدند.

تلفیق سه حس:

" ازاین شعر تر شیرین ز شاهنشه عجب دارم         که سر تا پای حافظ را چرا در زر نمی گیرد؟ "

شعر ← شنیدنی (شنوایی) ،  تر ← لمس کردنی (لامسه) و شیرین ← چشیدنی (چشایی) هستند، همان طور که می بینید

سه حس شنوایی ، لامسه و چشایی با هم درآمیخته شده اند.

تست19: در همه ی گزینه های زیر صنعت ادبی حس آمیزی به کار رفته است به جز .......

1)  قابیلیان بر قامت شب می تنیدید              هابیلیان بوی قیامت می شنیدند. 2)  آه مشتاقان ، نسیم نوبهار یاد اوست         رنگ ها خفته است بیدل ! در صدای عندلیب 3)  و آسمان فریبی آبی رنگ شده و الماس های چشمک زن و بازیگر ستارگان  ......... 4)  پراکنده گشتند ز آوردگاه                          غمی گشته اسبان و مردان تباه

پاسخ: گزینه 4 صحیح است.