ارایه ایهام تناسب

ایهام تناسب: کلمه ای که دارای دو معنی باشد ولی برخلاف ایهام ، یک معنی آن پذیرفتنی است ومعنی دوم آن با بعضی از

واژه های جمله تناسب دارد ، یعنی آرایه ی مراعات نظیر می سازد ؛ مانند:

"ز دیوارها خشت و از بام سنگ               به کوی اندرون تیغ و تیر خدنگ "

"خشت" دارای دو معنی است: 1- خشت (گل پخته ، آجر)  2- نوعی نیزه ی کوچک .

درمعنی نوعی نیزه با واژه های تیغ و تیرخدنگ مراعات نظیر است .

"چون شبنم اوفتاد ̓بدم پیش آفتاب           مهرم به جان رسید و به عیّوق بر شدم "

واژه ی "مهر" دو معنی دارد: 1- خورشید   2- عشق و محبت.

عشق و محبت معنی پذیرفتنی است اما واژه ی خورشید با کلمه های عیّوق (نوعی ستاره) و آفتاب مراعات نظیر می سازد.

تست21: در همه ی گزینه ها به جز گزینه ی .............. صنعت ادبی ایهام تناسب وجود دارد؟

1)  نبود ازتو گزیری چنین که بار غم دل                        ز دست شکوه گرفتم ، به دوش ناله کشیدم . 2)  چنان سایه گسترد برعالمی                                 که زالی نیندیشد از رستمی 3) کشتی شکستگانیم ای باد شرطه برخیز                 باشد که باز بینم دیدار آشنا را 4)  گوشم به راه تا که خبر می دهد ز دوست                صاحب خبر بیامد و من بی خبر شدم .

پاسخ: گزینه 4 صحیح است.

در گزینه ی 2 زال ایهام تناسب دارد. در گزینه ی 3 آشنا به دو معنی شنا کردن وآشنا به کار رفته است که در معنی شناکردن با

کشتی تناسب دارد ، اما در گزینه ی 4 واژه ی بی خبر ایهام دارد نه ایهام تناسب .