ارایه مبالغه

اغراق ( مبالغه): نسبت دادن صفتی به کسی یا چیزی که پذیرفتن آن قابل قبول نباشد ، یعنی آن صفت وجود واقعی

ندارد و با عقل و منطق هم ناسازگار است ؛ مانند:

" آه سعدی اثر کند در سنگ                    نکند در تو سنگدل اثری"

سعدی در این بیت ، در بیان شدت تأثیر دورری (فراق) یار اغراق می کند و می گوید در فراق یار من حتی سنگ هم به ناله در

می آید.

" که گفت برو دست رستم ببند؟                        نبندد مرا دست، چرخ بلند "

در این بیت رستم ادعا می کند که چرخ (آسمان) هم نمی تواند دست اورا ببندد (اسیر کند) یعنی در قدرت و نیرو و توان خود

اغراق کرده است. این ادعا ، عقلا" و عادتا" پذیرفتنی نیست .

?  نکته درشعر فارسی بهترین نمونه های اغراق را می توان درشاهنامه فردوسی (که حماسی است) یافت.

نمونه هایی ازآن:

الف) اغراق در شدت خشم رخش (اسب رستم )

" خروشید و جوشید و برکند خاک         ز ̓سمش زمین شد همه چاک چاک "

ب) اغراق در تنومندی و قدرت رستم :

" به تنها یکی گور بریان کنی                هوارا به شمشیر گریان کنی "

تست23: در همه ی گزینه ها به جز گزینه ی . . . . . آرایه ی اغراق وجود دارد .

1)  خروش آمد از باره ی هر دو مرد                                توگفتی بدرید دشت نبرد. 2)  هرگز کسی ندید بدین سان نشان برف                     گویی که لقمه ای است زمین در دهان برف 3)  صبح دم از عرش می آمد خروشی عقل گفت              قدسیان گویی که شعر حافظ از بر می کنند. 4)  چنان دید بر روی دشمن ز خشم                               که شد ساخته کارش از زهر چشم

پاسخ: گزینه 4 صحیح است.

در این بیت شاید قدری مبالغه وجود داشته باشد اما در مصراع دوم معنی اگر چه کنایی است اما واقعی است و اغراقی در کار

نیست.