اغازیان

اغازیان

  آغازیان که یکی از قدیمی‌ترین گروه‌های جانداران‌اند، بیش‌تر تک سلولی و میکروسکوپی هستند؛ اگرچه بعضی از آن‌ها پرسلولی‌اند و جثه‌ی بزرگ دارند. کلپ‌ها نمونه‌ای از این آغازیان‌اند. از آن‌جایی که آغازیانتنوع بسیاری دارند، ویژگی‌های بسیار متفاوتی نیز دارند.

اهمیت آغازیان ازنظر تکاملی این است که وضعیت یوکاریوتی و پرسلولی بودن برای اولین‌‌بار در این جانداران شکل گرفته است؛ از طرفی شکل‌گیری مشخص ساختار تولید مثلی و به دنبال آن تولید مثل جنسی ابتدا در این گروه از جانداران بوده است.

ویژگی‌های آغازیان :

ویژگی‌های آغازیان در موارد زیر قابل بررسی است: 
1- تعداد سلول‌ها :
بعضی از آغازیان تک سلولی هستند و بعضی پرسلولی هستند.

۲- نوع تغذیه:

 بعضی از آغازیان فتوسنتزکننده‌اند و بعضی از آن‌ها هتروتروف هستند. آغازیان فتوسنتزکننده کلروپلاست دارند. بعضی از آغازیان در حضور نور فتوسنتز می‌کنند و درصورتی‌که نور نباشد هتروتروف می‌شوند. اوگلنا نمونه‌ای از این آغازیان است. آغازیان هتروتروف به‌شکل‌های انگل، شکارچی و کودرست وجود دارند. کودرست‌ها از بقایای جانداران تغذیه می‌کنند.

تولید مثل جنسی در آغازیان تک سلولی

آغازیان تک سلولی هنگام تولید مثل جنسی با انجام تقسیم میتوز، سلول‌های گامت را به‌وجود می‌آورند. این سلول‌ها باهم لقاح می‌دهند و سلولی به‌ زیگوسپور(Zygospore) ایجاد می‌کنند. زیگوسپور دیواره‌ی ضخیمی دارد و می‌تواند در شرایط ساعد تا مدت‌ها باقی بماند. وقتی شرایط محیطی مناسب شد، با انجام تقسیم میوز، سلول‌های هاپلوئید ایجاد می‌شوند. این سلول‌ها با پاره‌کردن دیواره‌ی زیگوسپور از آن خارج می‌شوند. هرکدام از این سلول‌ها با انجام تقسیم میتوز تعداد زیادی آغازی تک سلولی تولید می‌کنند.

تولید مثل جنسی در آغازیان پرسلولی

تناوب نسل (Alternation of generation) 
در آغازیانی که تناوب نسل دارند، دو ساختار مجزا در چرخه‌ی زندگی فرد دیده می‌شود: 
1- ساختار گامتوفیت که سلول‌های آن‌ هاپلوئیدی است و گامت‌ تولید می‌کند. 
2- ساختار اسپوروفیت که سلول‌های آن دیپلوئیدی است و هاگ تولید می‌کند. •

همجوشی (conjugation) 
در این نوع تولید مثل جنسی محتویات سلولی از یک فرد به فرد دیگر منتقل می‌شود و با ادغام هسته‌ها،‌ سلول تخم یا زیگوت تشکیل می‌شود. زیگوت در محیط مناسب می‌روید.  آغازیان را در چهارده شاخه قرار می‌دهند

 آمیب‌ها (Amoebas)
در آب‌های شور، شیرین و خاک‌های مرطوب زندگی می‌کنند. وسیله‌ی حرکتی آمیب‌ها پاهای کاذب است که علاوه بر حرکت از آن‌ها برای گرفتن غذا نیز استفاده می‌کنند. تولید مثل غیرجنسی و جنسی دارند. آمیب‌ها هتروتروف‌اند. بیش‌تر آن‌ها زندگی آزاد دارند، اما بعضی از آن‌ها مانند آمیب مولد اسهال خونی، انگل‌اند.

روزن ‌داران (Foraminifera)
این آغازیان هتروتروف‌اند و در دریاها زندگی می‌کنند. روزن‌داران پوسته‌ی سخت آهکی دارند. این پوسته منفذدار است. پاهای کاذب آن‌ها از منافذ روی پوسته بیرون می‌آید. انباشته شدن پوسته‌های آهکی روزن داران نوعی سنگ آهکی را ایجاد می‌کند.

دیاتوم‌ها (Diatoms)
دیاتوم‌ها دیپلوئیدند و در اقیانوس‌ها و دریاچه‌ها زندگی می‌کنند. دیاتوم‌ها دیواره‌ی سلولی دو قسمتی دارند که یک نیمه‌ی آن کوچک‌تر از نیمه‌ی دیگر است و نیمه‌ی کوچک درون نیمه‌ی بزرگ‌تر جای می‌گیرد. جنس دیواره سیلیسی است و معمولا دارای تزئیناتی است. دو نوع تقارن شعاعی و دوطرفی در دیاتوم‌ها دیده می‌شود. دیاتوم‌ها فتوسنتزکننده‌اند. به‌همین دلیل از مهم‌ترین تولیدکننده‌های زنجیره‌های غذایی در آب‌ها هستند. هم‌چنین پوسته‌ی سیلیسی دیاتوم‌ها، آن‌ها را از نظر اقتصادی نیز ارزشمند کرده است. پوسته‌های خالی دیاتوم‌ها رسوبات ضخیمی را تشکیل می‌دهند که از آن‌ها برای ساخت سنگ سمباده استفاده می‌شود. تولید مثل دیاتوم‌ها
روش معمول تولید مثل دیاتوم‌ها، تولید مثل غیرجنسی است. هنگام تولید مثل غیرجنسی با انجام تقسیم میتوز محتویات سلولی آن دو برابر می‌شود. دو پوسته از هم جدا می‌شوند و هر نیمه، نیمه‌ی کوچک‌تر متناسب با اندازه‌ی خود را می‌سازد. نتیجه‌ی این تولید مثل ایجاد نسلی از دیاتوم‌هاست که بسیار کوچک شده‌اند. در چنین وضعیتی دیاتوم از پوسته‌ی خود بیرون می‌آید و با تشکیل گامت‌ و سپس ایجاد سلول تخم دیاتوم‌های جدیدی را به‌وجود می‌آورد. دیاتوم‌های حاصل از این نوع تولید مثل بعد از اینکه به‌اندازه‌ی کافی بزرگ شدند، دیواره‌ی سلولی را می‌سازند.

جلبک‌ها(Algae)

جلبک‌ها فتواتوتروف هستند. بعضی تک سلولی و بسیاری دیگر پرسلولی‌اند. جلبک‌ها اگرچه درزیستگاه‌های گوناگونی ‌زندگی می‌کنند؛ اما بیش‌تر آن‌ها آبزی‌اند.بعضی از جلبک‌ها به‌صورت کلنی هستند؛ یعنی گروه‌های سلولی به هم‌دیگر متصل شده‌اند که گاهی غلافی از لعاب آن‌ها را می‌پوشاند. بعضی از جلبک‌ها به‌صورت رشته هستند. این رشته‌ها ساده و یا منشعب‌اند. ممکن است در هر سلول رشته بیش از یک هسته باشد. در بعضی از رشته‌ها دیواره‌ی عرضی بین سلول‌ها وجود ندارد که حالت سینوسیتی(Coencytic) را ایجاد می‌کند. 
جلبک‌ها با همه‌ی گوناگونی که دارند، براساس نوع رنگیزه :

در سه گروه عمده‌ی جلبک‌های سبز، جلبک‌های قرمز و جلبک‌های قهوه‌ای دسته بندی می‌شوند.

جلبک‌های سبز (Green algae)

بیش از 7500 گونه در گروه جلبک‌های سبز قرار دارد که ساختار، چرخه‌ی زندگی و زیستگاه‌های متنوعی دارند. بیش‌تر جلبک‌های سبز در آب‌های شیرین زندگی می‌کنند؛ اما بعضی از گونه‌ها در آب‌های شور، یخچال‌های طبیعی، خاک‌ها و یا حتی در بخش‌های سایه‌ی دیوار ساختمان‌ها زندگی می‌کنند. بعضی از جلبک‌های سبز با گیاهان و جانوران و قارچ‌ها زندگی همزیستی دارند. وجود خصوصیات مشترک و مهم بین گیاهان و جلبک‌ها سبب شده است تا منشاء گیاهان را جلبک‌های سبز بدانند. مثلا رنگیزه‌های فتوسنتزی جلبک‌های سبز همانند رنگیزه‌های فتوسنتزی گیاهان است. جلبک‌های سبز هردو نوع تولید مثل جنسی و غیرجنسی را دارند. کلامیدوموناس(Chlamydomonas) جلبک سبز تک سلولی است که چرخه‌ی زندگی آن را در شکل مشاهده می‌کنید.

جلبک‌های قرمز (Red algae)

تقریبا 3900 گونه جلبک در این گروه وجود دارد. جلبک‌های قرمز عمدتا در دریاها زندگی می‌کنند و به‌صورت رشته‌های میکروسکپی و یا انشعابات برگ مانند دیده می‌شوند. رنگ قرمز جلبک‌های قرمز به‌دلیل وجود رنگیزه‌ی فیکواریترین(Phycoerytherin) است. فیکواریترین که قرمز رنگ است، نور آبی را جذب می‌کند. نور آبی به‌دلیل قدرت نفوذی که دارد در آب‌های عمیق نفوذ می‌کند. در دیواره‌ی سلولی بعضی از جلبک‌های قرمز، کربنات کلسیم وجود دارد. بعضی از جلبک‌های قرمز برای تهیه آگار(Agar) استفاده می‌شوند. چرخه‌ی زندگی جلبک‌های قرمز معمولا از نوع تناوب نسل است.

جلبک‌های قهوه‌ای (Brown algae)

حدوداً 1500 گونه جلبک قهوه‌ای وجود دارد که بیش‌تر آن‌ها در دریاها زندگی می‌کنند. کلپ‌ها(Kelp) بزرگ‌ترین گروه جلبک‌های قهوه‌ای هستند که در نواحی ساحلی رشد می‌کنند. بعضی از کلپ‌ها حالت شناور دارند. این کلپ‌ها با رشد و تکثیر رویشی سریعی که دارند، حجم عظیمی از کلپ‌ها را در اقیانوس‌ها ایجاد می‌کنند. نوعی کلپ‌ به‌ ماکروسیستیس (Macrocystis) ظاهری شبیه گیاهان دارد.

تاژکداران (Flagellate)

تاژکداران چرخان، تاژکداران جانور مانند و اوگلناها سه گروه عمده‌ی تاژکداران‌اند. همه‌ی آن‌ها تاژک دارند و تک سلولی هستند. اوگلناها و تاژکداران جانور مانند دیواره‌ی سلولی ندارند. در عوض دارای یک غشای سلولی انعطاف‌پذیر با لایه‌هایی از پروتئین در سمت داخل و سطح دانه‌دار هستند. تاژکداران چرخان نیز دیواره‌ی سلولی ندارند؛ اما در بیش‌تر گونه‌ها در سمت داخل غشای پلاسمایی صفحه‌های سلولزی وجود دارد.

تاژکداران چرخان (Dinoflagellates)

بیش‌تر آن‌ها در دریاها و بعضی از آن‌ها در آب‌های شیرین زندگی می‌کنند و در واقع از پلانکتون‌ها (جانداران ریز شناور در آب) هستند. پوشش حفاظتی سلولزی آن‌ها که با سیلیس پوشیده شده است، شکل‌های خاصی به آن‌ها می‌دهند. تاژکداران چرخان معمولا دو تاژک دارند. یکی از تاژک‌ها در شیار طولی و تاژک دیگر در شیار عرضی قرار دارد و دورتادور سلول را احاطه می‌کند. انتهای تاژکی که در شیار طولی قرار دارد آزاد است و مانند یک سکان عمل می‌کند. تاژک عرضی به چرخش سلول هنگام حرکت به ‌جلو کمک می‌کند. تاژکداران چرخان تولید مثل غیر جنسی دارند. آن‌ها با تقسیم میتوز تکثیر می‌شوند.

تاژکداران جانور مانند (Zoomastigotes)

تعداد تاژک در این گروه از تاژکداران از یک تا هزاران تاژک در گونه‌های متفاوت است. نوع تولید مثل بیش‌تر این جانداران غیر جنسی است؛ اما تعداد کمی از گونه‌های تاژکداران جانور مانند تولید مثل جنسی دارند. بعضی از آن‌ها به‌صورت همزیست درون لوله‌ی گوارش موریانه‌ها زندگی می‌کنند. این‌گونه‌ها آنزیم لازم برای هضم چوب را در لوله‌ی گوارش موریانه تولید می‌کنند. بعضی از گونه‌های تاژکداران چرخان زندگی انگلی دارند.

اوگلناها (Euglenoids)

گونه‌های این شاخه در آب‌های شیرین زندگی می‌کنند. حدود یک سوم از گونه‌های شناخته شده‌ی اوگلناها کلروپلاست دارند و فتوسنتز می‌کنند. بقیه‌ی گونه‌ها کلروپلاست ندارند و هتروتروف‌اند. هم‌چنین گونه‌های فتوسنتزکننده نیز درصورتی که شرایط نوری مناسبی نباشد، به‌صورت هتروتروف زندگی می‌کنند. اوگلناها دو تاژک دارند. یک تاژک بلند و یک تاژک کوتاه است. درکنار تاژک بلند، اندام حساس به‌ نور به‌نام لکه‌ی چشمی قرار دارد. این اندام در جهت‌گیری اوگلنا به‌سوی نور کمک می‌کند. تولید مثل اوگلناها با تقسیم میتوز انجام می‌شود.

مژکداران (Cilniates)

مژکداران آغازیانی هستند که با استفاده از مژک حرکت می‌کنند و مژک‌ها دارای ضربان هماهنگی هستند. مژکداران دیواره‌ی سخت اما انعطاف‌پذیری دارند که امکان عبور آن‌ها را از موانع فراهم می‌کند. دو نوع واکوئل غذایی و ضربان‌دار در این سلول‌ها وجود دارد. واکوئل غذایی برای گوارش غذا و واکوئل ضربان‌دار برای تنظیم آب سلول است.  بیش‌تر مژکداران دو هسته دارند. هسته‌ی بزرگ که وظیفه‌ی آن تنظیم متابولیسم سلول است و هسته‌ی کوچک که در فرایند تولید مثل نقش دارد. روش معمول تولید مثل در این آغازیان تولید مثل غیر جنسی از طریق تقسیم میتوز است. تولید مثل جنسی بعد از چندین بار تولید مثل غیر جنسی انجام می‌شود. تولید مثل جنسی مژکداران از طریق هم‌جوشی انجام می‌شود.

آغازیان کپک مانند (Protistan molds)

تا مدت‌ها این آغازیان را جزو قارچ‌ها می‌دانستند؛ اما با پی‌بردن به اختلاف‌های بین این جانداران و قارچ‌ها، این رده‌بندی کنار گذاشته شد. دیواره‌ی سلولی در آغازیان کپک مانند دارای دیواره‌، سلولزی است؛ برخلاف قارچ‌ها که دیواره‌ی سلولی کیتینی دارند. آغازیان کپک مانند شامل سه گروه کپک‌های آبی، کپک‌های مخاطی سلولی و کپک‌های مخاطی پلاسمودیومی هستند. بعضی از این آغازیان شبیه آمیب‌ها هستند و با انجام فاگوسیتوز (phagocytosis) غذای خود را به‌دست می‌آورند.

کپک‌های مخاطی سلولی (Cellular slime molds)

این آغازیان تا حدی شبیه آمیب هستند و در خاک‌های مرطوب زندگی و از باکتری‌ها و مخمرها تغذیه می‌کنند. تنش‌های محیطی و نامساعد شدن شرایط زیست سبب می‌شود تا سلول‌ها دور هم جمع شوند و یک کلنی سلولی تشکیل شود. هر کلنی یک پایه و ساقه‌ای با بخشی متورم در انتها دارد. در این بخش متورم هاگ‌ها ساخته می‌شوند. هاگ‌ها در محیط پراکنده می‌شوند و در شرایط مساعد به یک کپک هاپلوئید جدید نمو می‌یابند. در واقع این روش تکثیر غیر جنسی است. چرخه‌ی تولید مثل جنسی این جاندار در رطوبت فراوان محیط دیده می‌شود.

کپک‌های مخاطی پلاسمودیومی (Plasmodial slime molds)

کپک مخاطی پلاسمودیومی، توده‌ای سیتوپلاسمی است که تعداد زیادی هسته‌ی دیپلوئید دارد. این کپک‌ها معمولا روی مواد گیاهی در جنگل‌ها و یا مزارع زندگی می‌کنند و از باکتری‌ها و مواد آلی تغذیه می‌کنند.  اگر شرایط رشد فراهم نباشد - مثلا خشکی - تعدادی بخش‌های ساقه مانند روی پلاسمودیوم تشکیل می‌شود که در نوک آن‌ها هاگدان‌ها تشکیل می‌شوند. درون هر هاگدان تعدادی هاگ هاپلوئید تشکیل می‌شود. هاگ‌ها قابلیت بقا در شرایط نامساعد را دارند. هاگ‌ها در شرایط مساعد می‌رویند و به سلول‌های هاپلوئید تاژکدار و یا آمیبی‌شکل تبدیل می‌شوند. ترکیب دو سلول هاپلوئید، سلول تخم دیپلوئید را به‌وجود می‌آورد که از رشد آن پلاسمودیوم چند هسته‌ای دیگری تشکیل می‌شود.

کپک‌های آبی (Water molds)

این جانداران معمولا در آب زندگی می‌کنند. انگل‌ ماهی‌ها و تجزیه‌کننده‌ی بقایای آن‌ها هستند. برخلاف نامی که دارند، بعضی از این کپک‌ها در خشکی زندگی می‌کنند و انگل حشرات و گیاهان‌اند (عامل قحطی سیب‌زمینی در دهه‌ی 1840 در ایرلند، نوعی کپک آبی بود). بیش‌تر کپک‌های آبی کودرست (ساپروفیت) هستند و روی بقایای جانداران زندگی می‌کنند. کپک‌های آبی دیواره‌ی سلولی سلولزی دارند. کپک‌های آبی هنگام تولید مثل غیر جنسی هاگ‌های تاژکدار دیپلوئید تولید می‌کنند. هنگام تولید مثل جنسی با تقسیم میوزگامت و در نهایت سلول تخم تولید می‌کنند.

هاگداران (Sporozoans)

این آغازیان انگل و فاقد وسیله‌ی حرکتی‌اند. این جانداران همان‌طور که از نامشان پیداست همگی هاگ تولید می‌کنند. چرخه‌ی زندگی هاگداران پیچیده است که در آن هر دو نوع تولید مثل جنسی و غیر جنسی وجود دارد. در تولید مثل جنسی گامت‌ها ساخته می‌شوند. گامت‌ نر تاژکدار و از گامت ماده کوچک‌تر است. تخم حاصل از لقاح گامت‌ها دیواره‌ی ضخیمی دارد که آن را نسبت به خشکی و شرایط نامساعد محیط مقاوم می‌کند. پشه‌ها از عوامل انتقال هاگ‌داران از میزبانی به میزبان دیگر هستند؛ هم‌چنین آب یا غذای آلوده به مدفوع دارای این آغازیان راه دیگر ابتلا به بیماری‌های مربوط به هاگداران است.

اهمیت آغازیان

آغازیان اهمیت زیادی دارند. آغازیان بزرگ‌ترین گروه فتوسنتزکننده‌ی کره‌ی زمین هستند و بنابراین نقش عمده‌ای در تولید گاز اکسیژن و غذا دارند. آغازیان تجزیه‌کننده در چرخه‌ی موادی مانند نیتروژن، کربن و فسفر در زمین دارند. از طرفی بعضی از آغازیان همزیست‌اند و در لوله‌ی گوارشی انسان و جانوران زندگی می‌کنند و در تجزیه‌ی مواد غذایی در آن‌جا نقش دارند. دیاتوم‌ها یکی از مهم‌ترین جلبک‌هایی هستند که اهمیت اقتصادی دارند. دیاتوم‌ها غذای ماهی‌های آب‌های شیرین و دریاها هستند. دیواره‌ی سلولی آن‌ها در بسیاری از صنایع مثلا در تهیه‌ی خمیر دندان، بعضی صافی‌ها و علایم جاده‌ها استفاده می‌شوند.  پلی ساکاریدهای دیواره‌ی سلولی جلبک‌های قرمز و قهوه‌ای مصارف صنعتی فراوانی دارند. از این پلی ساکاریدها در تهیه‌ی آگار (از نوعی جلبک قرمز) استفاده می‌کنند.  اصلی‌ترین مصرف آگار در تهیه‌ی محیط کشت باکتری‌هاست. هم‌چنین از آن برای تهیه‌ی انواعی از غذاها، ‌مواد بهداشتی و هم‌چنین داروها استفاده می‌کنند.  بعضی از جلبک‌ها استفاده‌ی دارویی دارند. پلی‌ ساکاریدهای بعضی از جلبک‌های سبز برای تحریک سیستم ایمنی جانوران در بالا بردن مقاومت در برابر بعضی بیماری‌ها استفاده می‌شود، اگرچه هنوز برای انسان استفاده نشده است.  بعضی از جلبک‌ها مصرف غذایی دارند. مثلا نوعی جلبک قرمز منبع خوبی برای پروتئین و ید است. آغازیان تاثیرات دیگری نیز بر زندگی انسان دارند. آغازیان عامل بعضی از بیماری‌های انسان مانند مالاریا (Malaria)، توکسوپلاسموز(Toxoplasmosis) و اسهال خونی هستند. هم‌چنین آغازیان از طریق بیمار کردن دام‌ها، هزینه‌های زیادی بر جوامع انسانی تحمیل می‌کنند.

مالاریا

یکی از شایع‌ترین انگل‌های انسان نوعی هاگدار به نام پلاسمودیوم (Plasmodium vivax) است که عامل انواعی از بیماری مالاریا است. مالاریا یکی از مهلک‌ترین بیماری‌های انسانی است. ناقل این بیماری پشه‌ی آنوفل(Anopheles) است.   انسان با نیش پشه‌ی آلوده به این بیماری مبتلا می‌شود. تب، عرق، عطش و لرز شدید از علایم این بیماری است. مبتلایان به این بیماری به‌دلیل کم‌خونی، نارسایی کلیه و کبد و هم‌چنین آسیب‌های مغزی می‌میرند.

چرخه‌ی زندگی مالاریا

چرخه‌ی زندگی مالاریا دو مرحله‌ی جنسی و غیر جنسی دارد. هر کدام از این مرحله‌ها در یکی از دو میزبان آن یعنی انسان و پشه انجام می‌شود. مرحله‌ی جنسی در پشه‌ی آنوفل و مرحله‌ی غیر جنسی در انسان انجام می‌شود. در شکل مراحل این چرخه را مشاهده می‌کنید.

پیشگیری و درمان مالاریا

پیشگیری  انجام اقدامات مربوط به پیشگیری همیشه موثر‌تر و موفقیت‌آمیزتر از درمان است و در کاهش هزینه‌های مربوط به درمان و صدمات ناشی از بیماری‌ که بر سلامت انسان و در سطح کلان بر جامعه می‌گذارد، نقش بسیار مهمی دارد. از آن‌جایی که عامل انتقال بیماری مالاریا نوعی پشه است، کاهش جمعیت این پشه‌ها نقش به‌سزایی در کنترل بیماری مالاریا دارد. سم‌پاشی محل‌های رشد پشه‌ها، جلوگیری از ایجاد شرایط مساعد برای رشد‌ آن‌ها، مبارزه‌ی زیستی با پشه‌ها از طریق جانورانی که از لارو آن‌ها تغذیه می‌کنند؛ از راه‌های مقابله با گسترش بیماری مالاریاست.  درمان  مالاریا از بیماری‌هایی است که از گذشته‌های بسیار دور گریبان‌گیر انسان بوده است. و در طی سال‌ها میلیون‌ها قربانی گرفته است. در قرن هفدهم از پوست درختی به‌نام کیناکینا برای درمان این بیماری استفاده می‌شد؛ اما به مرور زمان مشخص شد که این ماده تاثیر چندانی در درمان بیماری ندارد، بعد از آن از پوست درخت دیگری به‌نام سین‌کونا   استفاده کردند و نتایج نشان داد که این ماده در درمان بیماری مالاریا بسیار موثر است. سرانجام در اواسط قرن هفدهم ماده‌ی موثر موجود در پوست این درخت استخراج شد، این ماده کینین بود. امروزه این ماده به‌طور مصنوعی ساخته می‌شود

قارچ ها

قارچ ها

 قارچها دسته‌ای جداگانه از یوکاریوت‌ها را تشکیل می‌دهند و نه گیاه هستند و نه جانور. این دسته همگی دگرپرورده (هتروتروف یا دگرخوار) بوده و برای رشد و تکثیر به ترکیبات آلی برای دریافت انرژی و کربن نیاز دارند. قارچها هوازی یا ناهوازی اختیاری هستند. اکثر قارچها گندروی (ساپروتروف) بوده، در خاک و آب به سر می‌برند و در این نواحی، بقایای گیاهی و جانوری را تجزیه می‌کنند. قارچها مانند باکتری‌ها در تجزیهٔ مواد و گردش عناصر در طبیعت دخالت داشته، حائز اهمیتند. علم مطالعهٔ قارچ‌ها را قارچ‌شناسی نامیده و علم مطالعهٔ قارچ‌های انگل برای انسان را قارچ‌شناسی پزشکی گویند (این انگل‌ها بیماری‌های زیادی به وجود می‌آورند).

قارچ‌ها تأثیرهای زیاد و متفاوتی در طبیعت دارند. گونه‌ای از قارچ‌ها با تخمیر انگور آن را تبدیل به شراب می‌کند. گونه‌ای دیگر انگورها را بر روی تاک می‌کُشد. گونه‌ای دیگر باعث سیاه شدن رنگ کاشی‌های حمام می‌شود و گونه‌های دیگر قارچ، باعث ایجاد یا درمان بیماری می‌شوند یا باعث پوسیدگی چوب یا رویش دوبارهٔ ریشهٔ گیاه می‌شوند.قارچ‌ها بر خلاف گیاهان نمی‌توانند خوراک خود را تولید کنند؛ بنابر این برای ادامهٔ زندگی ناچارند مصرف کننده باشند (هتروتروف).

نام

نام دیگر آن سماروغ بوده‌است. مردم عادی به آن «کلاه دیوان» و «چتر مار» هم می‌گویند. البته این در زبان و ریشه خود زبان فارسی است اما ریشه اصلی آن یک کلمه انگلیسی ویونانی است.

قارچ یک کلمه انگلیسی است که به طور مستقیم از نام لاتین آن یعنی mushroom به تصویب رسیده است. البته خود این کلمه هم از زبان یونانی گرفته شده‌است. که اشاره به ساختارهای ماکروسکوپی و مورفولوژی قارچ دارد.

دسته‌بندی

بیش از ۳۸ هزار نوع قارچ وجود دارد که بعضی از آنها سمی اند و بعضی از آنها قابل خوردن می‌باشند. رنگ، شکل و اندازهٔ قارچ‌ها می‌تواند خیلی متنوع و مختلف باشد. سلسلهٔ قارچها به دو شاخهٔ قارچ‌های کاذب و قارچ‌های حقیقی تقسیم بندی می‌شوند. قارچ‌های حقیقی خود به پنج زیر شاخه تقسیم می‌شوند که عبارتند از: ماستیگومایکوتا، زیگومایکوتا، آسکومایکوتا، بازیدیومایکوتا و دئوترومایست.

بعضی از قارچ‌ها با تثبیت نیتروژن به گیاهان کمک می‌کنند و بعضی دیگر به خاطر داشتن این ویژگی با گیاهان به طور همزیست زندگی می‌کنند.

کپک عنوانی کلی‌است که به همهٔ گونه‌های قارچهای ذره‌بینی که به صورت رشته‌های چندسلولی رشد می‌کنند اطلاق می‌شود.

قارچها انواع خوراکی نیز دارند که زیرشاخه بازیدیومایکوتا و از نوع قارچ چتری هستند. قارچ‌های خوراکی از لحاظ نوع تغذیه‌شان به دو دستهٔ: تجزیه‌کننده‌های اولیه و تجزیه‌کننده‌های ثانویه تقسیم می‌شوند: تجزیه‌کننده‌های اولیه به دسته‌ای از قارچها اطلاق می‌گردد که توانایی تجزیهٔ سلولز و بقایای مردهٔ گیاهی را دارند؛ اما تجزیه‌کننده‌های ثانویه برای رشد و تغذیه به محیطی احتیاج دارند که قبلاً توسط ریزسازوارهها (میکروب‌ها) تجزیه شده باشند. طبق طبقه‌بندی فوق قارچهای Agaricus SPP. و Volvariella SPP. در دستهٔ قارچهای تجزیه کنندهٔ ثانویه و Polurotus SPP. و (Shitake)Lentinus SPP. در دسته قارچهای تجزیه کنندهٔ اولیه قرار می‌گیرند. قارچ‌های سمی متعددی نیز در طبیعت رویش دارند. تغذیه از این قارچ‌ها منجر به بروز علایم متعدد روانی و جسمی تا مرگ می‌گردد.

خواص دارویی

برخی آنتی بیوتیکها ازجمله پلوروموتیلین از کشت قارچ تهیه می‌شوند. قارچها همچنین به عنوان مهارکننده آنزیم بکار برده می‌شوند. انواعی از قارچها مانند قارچ‌های سیلوسایبین، خاصیت توهم‌زایی دارند.

بیماری‌های قارچی

نوشتار اصلی: بیماری‌های قارچی

قارچها (به خصوص مخمرها) موجب برخی بیماریها در انسان مانند کچلی مو و ناخن، کریپتوکوکوزیس و کاندیدیازیس می‌شوند.

باکتری ها

باکتری

باکتری چیست ؟

گروهی از موجودات تک سلولی ذره‌بینی هستند که پوشش بیرونی نسبتاً ضخیمی آن ها را احاطه کرده‌است. این موجودات ساختار ساده‌ای دارند و به گروه پروکاریوت‌ها تعلق دارند. این که پروکاریوت‌ها و یا یوکاریوت‌ها (جانداران ذره بینی)  کدام یک زودتر بر روی کره زمین ظاهر شده‌اند، کاملاً مشخص نیست. اما مطالعات تفاوت‌های ژنتیکی بین یوباکتری ها، آرکی‌باکتری‌ها و یوکاریوت‌ها نشان می‌دهد که هر سه گروه از دنیای مشترکی مشتق شده‌اند. 

باکتری ها فراوان ترین جانداران روی زمین، همگی تک سلولی هستند. هر یک از آن ها دارای دیواره ی اسکلتی، پوسته، سیتوپلاسم و مواد هسته می باشند. ولی به دلیل نداشتن غشای هسته، مواد هسته در سیتوپلاسم پخش می با شند.

در عمل باکتری هایی که دارای خواص یکسانی باشند به ندرت یافت می‌شوند، حتی باکتری هایی که از یک سلول منشا می‌گیرند ممکن است از نظر یک یا چند صفت با یکدیگر متفاوت باشند. این تفاوت ها نتیجه تغییراتی است که به علت جهش ژنی یا موتاسیون در سلول های باکتریایی پدید می‌آید.

 این باکتری های تغییر یافته ، موتانت Mutant نامیده می‌شوند که از نظر بعضی از خواص نظیر ساختمان آنتی ‌ژن ، حساسیت در مقابل آنتی بیوتیک ها و ... با سایر باکتری های مشابه اختلاف دارند.

سهولت تغییرپذیری در باکتری ها مربوط به سرعت تقسیم آن هاست. زمان تقسیم یا مدت زمانی که برای تولید یک سلول جدید در باکتری ها لازم است، حدود 2 دقیقه و در مورد انسان 20 سال است. مثلا یک سلول باکتری در مدت 18 ساعت 54 نسل به وجود می‌آورد. درحالی که برای ایجاد همین تعداد نسل انسان بیش از 1000 سال زمان لازم است. پس جهش ژنی در باکتری ها نسبت به موجودات عالی خیلی سریع و قابل ملاحظه است.

 

تفاوت یوکاریوت ها با باکتری ها:

در کره خاکی تنها دو نوع سلول توسط کلیه ارگانیسم های زنده تولید می‌شود. سلول های پروکاریوت (یا هسته ابتدایی). در این گروه هسته ، فاقد غشا است و شامل کلیه باکتری هاست. پروکاریوت ها شامل یو‌باکتری ها (باکتری های حقیقی) و آرکئی باکترها (باکتری های قدیمی) است. اما گروه دیگر یوکاریوت ها هستند که دارای غشای هسته و هسته حقیقی می‌باشند. این گونه هسته در تمام ارگانیسم های دیگر مانند Algae (جلبک ها) Fungi (قارچ ها) ، پروتوزوئرها (protozoa) و گیاهان (Plant) و جانوران (Animals) یافت می‌شود. پاتوژن های انسانی تنها در میان یوباکتری ها یافت می‌شوند.

ساختمان بدن باکتری ها:

باکتری ها جانداران تک سلولی از گروه پروکاریوت ها هستند. در بدن این جانداران هسته مشخصی دیده نمی شود. بلکه اجزای هسته در درون سیتوپلاسم پراکنده است. باکتری ها به شکل و اندازه های گوناگون دیده می شوند. دانشمندان باکتری ها را بر اساس شکل به سه دسته تقسیم کرده اند.

که عبارت اند از :

1) کوکسی ها یا باکتری های کروی شکل مثل میکروکوک استرپتوکوک استافیلوکوک

2) باسیل ها یا باکتریهای میله ای شکل باسیل یونجه یا مثل باسیل سیاه زخم

3) اسپریل ها یا باکتریهای فنری شکل مثل نوعی آنژین چرکی گلودرد

بیشتر باکتری ها را بر اساس اسم به سه گروه اصلی کروی، میله ای، خمیده (فنر مانند) تقسیم می کنند.

البته اقسام دیگری از باکتری ها نیز وجوددارد. بعضی از باکتری ها به صورت انفرادی و برخی اقسام کروی به صورت گروهی( دوتا دوتا،رشته ای وخوشه ای )زندگی می کنند. این نوع زندگی گروهی را(کلونی)می گویند.

کلونی بعضی از اقسام باکتری ها چنان بزرگ است که با چشم دیده می شود. مثلاً در ریشه ی گیاهانی مانند یونجه، شبدر، نخود و  لوبیا، برآمدگی هایی وجود دارد که تعداد زیادی باکتری درآن ها زندگی می کنند. این باکتری ها می توانند گاز نیتروژن هوا را بگیرند و آن را به گیاه بدهند. گیاه با کمک این ماده، پروتئین می سازد که وجود آنبرای همه ی گیاهان، جانوران و خود ما لازم است.

گیاهان

گیاهان

گیاه (Plant) در زیست شناسی معمولا" به یک موجود زنده درحوزه رده بندی گیاهان اطلاق می شود. شاید در کاربردهای روزمره این واژه آنچنانکه درذیل تعریف شده بکار نرود. 

مشکلات موجود برای تعریف

تعریف کلمه گیاه ازآنچه که ظاهرا" به نظر می رسد بسیار مشکل تراست. اگرچه گیــــاه شناسان محدوده رده بندی گیاهان را تعریف کرده اند ، مرزهای تعیین کننده اعضاء رده بندی گیاهان بسیار اختصاصی تر از تعریفات رایج " گیاه"است. ما گیاه را بعنوان یک موجود زنده یوکاریوت و دارای تعداد زیادی سلول تعریف می کنیم که عموما" فاقد اندامهای حسی یا حرکت ارادی بوده و در صورت رشد کامل دارای ریشه ، ساقه و برگ می باشند. اما از نظر گیاه شناسی فقط گیاه آوندی دارای ریشه ، ساقه وبرگ است. اما اگر منصفانه نگاه کنیم گیاهانی که ما هر روز با آنها مواجه هستیم ، گیاهان آوندی می باشند. 

تعریف دیگر گیاه که گسترده تر (فراگیرتر) می باشد، عبارت است از هرچیزی که فتواتوتروف می باشد- یعنی غذای خودش را از مواد خام غیر آلی و نور خورشید تولید کند. برای فردی که بر نقش خاصی که گیاهان در یک اکوسیستم بازی می کنند متمرکزشود این تعریف غیر منطقی نیست .اما در بین فتواتوتروپها ، پروکاریوتهایی ( پیش هسته) مخصوصا" باکتریهای فتواتوتروپ و سیانوفیتها وجود دارند. سیانوفیتها را گاهی اوقات ( به دلایل خوبی) جلبکهای سبز– آبی می نامند.در اینجا این مشکل بوجود می آید که بیشتر مردم از جمله گیاه شناسان قارچ خوراکی را گیاه می نامند اگرچه قارچ خوراکی اندام باردهی قارچ می باشد ( حوزه قارچها)، و اصلا" فتواتوتروپ نبوده، بلکه گندخوار( saprophytic) می باشد. و بیش از چند گونه گیاهان گل دار، قارچها و باکتریها وجود دارند که انگلی هستند. 

ما قادر به ارائه پاسخی مطمئن نیستیم. فهرست خصوصیاتی که حوزه رده بندی گیاهان را از سایر حوزه های زیست شناسی جدا می کند حد اقل یک تعریف فنی ارائه می کند اما این تعریف مورد پسند همگان قرار نمی گیرد. بنابراین تعریف اصطلاح گیاه همیشه به معنی بیشتر موجودات زنده طبقه بندی شده در محدوده رده بندی گیاهان می باشد. مثلا" اگر جلبکهای سبز به وضوح گیاهانی جزورده بندی گیاهان هستند، پس بیشترمردم اکثرخزه های دریایی را هم که جزئی از( حوزه آغازیان (هستند، جزو جلبک های سبز در نظر می گیرند. مشکل عدم وجود دقت یا توافق که در تعریف گیاه وجود دارد یکی از گفته های مورد تفاهم است که اغلب در مقالات با آن مواجه هستیم از این قبیل : ... آوند چوبی یکی از دو بافت انتقال در گیاه است . بطور کلی تصور نمی شود این جمله به معنی تمامی گیاهان ، جلبکها با گیاهان گلدار باشد. به احتمال بسیار زیاد باکتریها یا قارچها را به حساب نمی آورد. در واقع معمولا" بهتر است اینگونه تصور شود که این بحث فقط به گیاهان آوندی مربوط می شود ( ضرورتا" سرخسها ، مخروط زاها، گیاهان گلدار و تعدادی دیگر) مگر اینکه به صورتی متفاوت بیان شود( مثلا" ... در گیاهان آوندی و غیر آوندی اینگونه است ). The system of classification (see 
درسیستم طبقه بندی ( به طبقه بندی علمی مراجعه کنید) که توسط گیاه شناسان برای فهرست کردن موجودات زنده زمین بکار رفته، هزاران دانشمند روزانه ساعات بسیار زیادی وقت صرف کرده اند. درابداع این سیستم تلاش شده تا سیستمی طبیعی بوجود آید در حالیکه ارتباطات تکاملی بین کلیه گونه های مختلف را توصیف نماید ( از جمله مواردیکه فقط در فسیلها شناخته شده اند). گیاهان یکی از بخشهای این طبقه بندی هستند ودرتعریف گیاهان چه بصورت کلی وچه بصورت جزئی ، باید تعدادی منبع را درکلیه فعالیتهای علمی که برای تهیه یا ارائه اطلاعات درباره آنها انجام می شود، در این سیستم طبقه بندی لحاظ کنیم. 

برای گیاهان آنگونه که در حوزه رده بندی گیاهان تعریف شده اند به قسمت زیر نگاه کنید. 

• برای جلبکها بطور کلی به جلبک رفته یا به جلبک دریائی مراجعه نمایید.
• برای قارچهای خوراکی قارچهای خوراکی یا قارچ مراجعه کنید.
• برای گیاهان غیر آوندی بطور کلی به گیاه غیر آوندی نگاه کنید.
• برای گیاهان آوندی بطور کلی به گیاه آوندی مراجعه کنید.
• برای گیاهان مخروطی بهPinophyta یا gymnosperms نگاه کنید.
• برای گیاهان گلدار به angiosperms نگاه کنید.

گیاهان تقریباٌ در همه جای گیتی می رویند گلها علفها و درختان را تقریباٌ هر روزه می بینیم. گیاهان همچنین بر فراز کوههای بلند در اقیانوس ها در بسیاری از بیابانها و در نواحی قطبی می رویند. بدون گیاهان، آدمیان و جانوران نمی توانستند در کره زمین زندگی کنند. آدمی بدون هوا یا خوراک نمی تواند زندگی کند و همچنین بدون گیاهان نمی تواند زنده بماند. اکسیژن موجود در هوا که تنفس می کنیم از گیاهان فراهم می آید. خوراکی که می خوریم نیز از گیاهان یا از جانوران گیاه خوار بدست می آید. 
در خانه سازی و بسیاری از چیزهای سودمند را از کنده و تخته و الوار درختان و خیلی از پوشاکهای ما از الیاف گیاهی از قبیل پنبه فراهم می گردد. 

دانشمندان عقیده دارند که بیش از 350000 گونه و نوع گیاه شناخته شده اما هنوز بسیاری از گیاهان ناشناخته مانده است. کوچکترین گیاه دیاتوم می باشد که تنها با میکروسکوپ می توان آن را دید حتی ممکن است یک قطره آب بیش از 500 دیاتوم در خود شناور داشته باشد. 

بزرگترین گیاه زنده دنیا درخت سکویا در کالیفرنیا می باشد که بیش از 90 متر بلندی و بیش از 9 متر پهنا دارد. 

برخی از درختان در کالیفرنیا هستند که عمر 4000 تا 5000 ساله دارند. دانشمندان همه موجودات زنده را به دو گروه اصلی و عمده تقسیم کرده اند. 

به بیان دیگر می توان گفت که فرق عمده میان گیاهان و جانوران آن است که گیاهان در جایی ثابت هستند در حالی که تقریباٌ همه جانوران با نیرو و اراده خود حرکت می کنند. 

بیشتر گیاهان خوراک خود را از هوا نور خورشید و آب می گیرند. جانوران نمی توانند برای خود خوراک بسازند. از این رو گیاهان یا جانوران گیاهخوار را می خورند. پایه و اساس واحد اصلی و آجر ساختمان موجود زنده یاخته یا سلول می باشد و از این جهت گیاه و جانور با هم تفاوت دارند زیرا بیشتر گیاهان سلول های دیواره ای کلفت حاوی ماده ای بنام سلولز دارند یاخته های جانوری ماده سلولز ندارد. 

برخی چیزهای زنده که به نظر می رسد به خانواده و قلمرو گیاهان و جانوران وابسته نیستند. و این موجود تک یاخته ارگانیزم های شامل باکتری و اشکال دیگر زندگی است که تنها با میکروسکوپ قابل دیدن است. بیشتر دانشمندان عقیده دارند که به خانواده خود وابسته هستند یعنی موجودی که نه گیاه است و نه جانور. 

از گیاهان برای آدمی خوراک، پوشاک، پناهگاه یعنی مهمترین نیازهایشان فراهم می شود. بسیاری از ما ازداروهایی که از گیاهان ساخته می شود یا مستقیماٌ از خود گیاهان دارویی است سود می جوییم. بعلاوه از گیاهان در مصارف زیبا سازی و لذت بخش کردن زندگی سود جسته می شود. 

طبقه بندی حوزه رده بندی گیاهان

منشاء کلیه موجودات زنده متعلق به حــــــــــوزه گیاهان ، گروهی به نام جلبک سبز است که اشکـــال باقی مانده آن (paraphyletic) بوده وبصورت انواع گوناگونی در این قسمت یا درمیان آغازیان وجود دارند.جلبکهای سبز دارای کلروپلاستهایی هستند که در بر گیرنده کلروفیل a و b می باشند که بوسیله غشاهای دولایه به هم متصل هستند و دارای انواع گوناگونی تاژکدار، انبوه زی ، میله ای و حتی چند سلولی ابتدایی می باشند .بسیاری از آنها عمدتا" هاپلوئید ( تک لاد) هستند اما بقیه ، بین گونه های هاپلوئید و دیپلوئید ( دولاد) که گامتوفیت و اسپروفیت نامیده می شوند دارای تناوب نسل می باشند. 
در مرحله ای از دوران پالئوزوئیک گیاهان پیچیده و چند سلولی(رویان رستها ) بر روی زمین نمایان شدند. در این گونه های اولیه جدید ، گامتوفیت و اسپروفیت از نظر شکل و عملکرد بسیار متفاوت بودند ، اسپروفیت کوچک باقی ماند و در کل زندگی کوتاه خود وابسته به والد خود بود. گروههای موجود در این ساختار مشترکا" خزه ها نامیده می شوند. از جمله: 

• دسته Bryophyta( خزه ها)
• دسته Anthocerotophyta ( علف شاخی)
• دسته Hepaticophyta( هپاتیکها)

تمامی این گونه ها کوچک بوده و محدود به محیطهای مرطوب می باشند و برای تولید هاگ وابسته به آب هستند. در دوران سیلورین ، رویان رستهای جدیدی نمایان شدند که در اثر سازگاری امکان غلبه بر این موانع را که در دوران دونین دستخوش پرتوش سازگاری گسترده ای شدند پیدا کردند. این گروهها معمولا" دارای کوتیکول هستند که در برابرخشکیدگی مقاوم می باشند و بافت آوندی که آب را سرتاسرگیاه منتقل می کند که به همین علت آنها را گیاهان آوندی می نامند. 

• دسته Lycophyta ( گرگ پاها)
• دسته Sphenophyta( دم اسبی)
• دسته Psilophyta (سرخسهای ماهوتی)
• دسته Ophioglossophyta ( لاله آلپی و سرخسهای تاکی)
• دستهPterophyta ( سرخسها)

گیاهان آوندی هم زیر گروهی ازاسپرماتوفیتها یا گیاهان دانه دار هستند که تا آخردوران پالئوزوئیک متنوع شدند. دراین گونـــــه ها گامتوفیت کاملا" کاهش یافت و اسپروفیت درون پوششی به نام دانه که در والد آنها بوجود می آید شروع به زیستن نمودند. اسپرماتوفیتها عبارتند از: 

• دسته Cycadophyta ( سرخس نخلی)
• دسته Ginkgophyta ( درخت گینگکو)
• دسته Pinophyta ( مخروط زاها ، گیاهان مخروطی )
• دسته Gnetophyta (Gnetae)
• دسته Magnoliophyta ( گیاهان گلدار ، آنتوفیتا)

این دسته ها به دو گروه بازدانگان ( بی دانه ها ؛ چهار دسته اول) و گیاهان گلدار یا angiosperms تقسیم می شوند. پنجمین دسته فوق آخرین گروه عمده گیاهان است که در دوران ژوراسیک بوجود آمده و به سرعت در بیشتر زیبومه ها گسترده شدند. 

رده های گیاهان

ممکن است بخواهیم علاوه بر طبقه بندی علمی گیاهان یا روشهای مردم پسند تر براساس این سیستم ، به طبقه بندی گیاهان با روشهای متفاوت دیگری بپردازیم که در ذیل به بررسی برخی از آنها می پردازیم: 
ممکن است گیاهان بر مبنای الگوهای رشد فصلی اشان مرتب شوند. البته گیاهان ساده مثل جلبکها دوران زندگی کوتاهی دارند و اصطلاحهای زیر در مورد آنها بکار نمی رود اما جمعیت جلبکها عموما" فصلی هستند. 

• سالانه : زندگی و تولید مثل در یک فصل رشد و نمو.
• دوسالانه : زندگی در دو فصل رشد و نمو ؛ تولید مثل معمولا" در سال دوم
• چند ساله : زندگی در سالهای رشد نمو طولانی ؛ ادامه به تولید مثل در یک مرحله

گیاهان آوندی یا herbaceous ( غیر چوبی ) هستند ویا چوبی. گیاه چوبی ممکن است درختانی باشند با یک یا چند تنه و شاخه که روی زمین بوجود می آیند ویا درختچه هایی باشند بدون تنه ، با شاخه هایی که نزدیک سطح زمین قرار دارند. 
همچنین ممکن است گیاهان بر اساس چگونگی کاربردشان طبقه بندی شوند.گیاهان غذایی از جمله میوه ها ، سبزیجات ، گیاهان دارویی و ادویه ها می باشند. 

اطلاعات عمومی گیاهان

میزان رشد یک گیاه عادی 75-20 میکرو متر در هر ساعت می باشد. 

جانوران

جانوران 

جانوران یا حیوانات یکی از انواع مهم جانداران هستند که از دو زیرگروه اصلی مهره‌داران و بی‌مهرگان تشکیل شده است. جانوران، موجودات زنده پر سلولی ویوکاریوتی متعلق به ردهٔ انیمالیا (جانوران)(که متازوا هم نامیده می‌شود) هستند. ساختاربدن جانوران سرانجام زمانیکه رشد می‌کنند ثابت می‌گردد، هرچند برخی از این ساختارها بعدها در طول حیاتشان دچار دگردیسی می‌شوند. بیشتر جانوران جنبنده هستند، بدین معنی که آنها می‌توانند خود به خود و آزادانه حرکت کنند. همهٔ جانوران باید برای تغذیه از دیگر موجودات زنده و یا از تولیدات خودشان استفاده کنند. (مبحث هتروتروف را ببینید) معروف‌ترین جانوران شاخه در فسیل‌های مربوط به گونه‌های دریایی در طول انفجار دورهٔ کامبرین حدود ۵۴۲ میلیون سال پیش، پیدا شدند. جانوران به زیر گروه‌های مختلفی تقسیم می شوندکه به این قرار است: مهره‌داران (پرندگان، پستانداران، دوزیستان، خزندگان، ماهی‌ها)؛ نرمتنان (صدف‌های دوکفه‌ای، صدفهای خوراکی، هشت‌پا، ماهی مرکب، حلزون)؛ بندپایان (هزارپاها، حشرات، عنکبوتها، عقربها، خرچنگها، لابسترها، میگو)؛ کرم‌ها (کرم خاکی، زالو)؛ اسفنج؛ و ماهی ژله‌ای.

ویژگی‌ها

به طور کلی، همهٔ جانوران توانایی جسمی و حرکت دارند، و از آن میان، انسان‌ها قادر به تفکر نیز هستند. اغلب جانوران پرسلولی‌اند. جانوران خصوصیات خاصی دارند که آنها را از دیگر موجودات زنده متمایز می‌کند. جانوران یوکاریوتی و پر سلولی هستند، که آنها را از باکتریها و آغازیان متمایز می‌کند. آنها هتروتروف هستند، معمولاً غذا را از حفره داخلی جذب می‌کنند، که آنها را از خزه‌ها متمایز می‌کند. آنها از گیاهان، جلبکها و قارچ‌ها به دلیل نداشتن دیوارهٔ سلولی سخت متمایزند. همهٔ جانوران جنبنده‌اند، حتی اگر شده در یکی از مراحل زندگیشان. در بیشتر جانوران، جنین از مرحله بلاستولا می‌گذرد، که ویژگی انحصاری جانوران است.

ساختار

به جز چند استثناء، اسفنج‌ها (شاخه پوریفرا) و پلازوا، جانوران بدن‌هایی دارند که از بافت‌های مختلفی تشکیل شده است. این بافت‌ها شامل ماهیچه‌ها، که قادر به انقباضند و حرکت را کنترل می‌کنند، بافت عصبی، که علائم را دریافت و پردازش می‌کند، هستند. معمولاً، در بدن یک حفره جذب داخلی با یک یا دو مدخل وجود دارد. جانورانی با این نوع سازماندهی متازون (پس زی) یا یومتازون استفاده می‌شود که متازون به جانوران در کل اطلاق می‌شود. همهٔ جانوران سلول‌های یوکاریوتی دارند، که با مادهٔ زمینه‌ایی ساخته شده از کلاژن و گلیکوپروتئین کشسان احاطه شده است؛ که اینها بعدها ممکن است بصورت ساختارهای کلسیمی صدف، استخوان و سوزنه درآیند. در طول رشد ساختار نسبتاً انعطاف‌پذیری دارد که سلولها می‌توانند حرکت کنندو دوباره سازماندهی شوند و ساختارهای پیچیده ممکن را بسازند. در مقابل، موجودات زنده پرسلولی دیگر مثل گیاهان و قارچ‌ها، سلولهایی دارند که با دیوارهٔ سلولی نگه داشته شده‌اند و با رشد پیش‌رونده، رشد می‌کنند. همچنین، بین سلول‌های جانوران هم اتصال بین سلولی وجود دارد:اتصال سخت، اتصال شکافی، دزموزوم.

ویژگی‌های سلول‌های جانوری
سلول‌های جانوری بدون شکل منظم‌اند.
نسبت به گیاهان کوچک‌ترند.
واکوئل کوچک‌تری نسبت به گیاهان دارند.
لیزوزوم دارند اما گیاهان ندارند.
کلروپلاست ندارند.
سلول‌های جانوری فاقد دیواره سلولی می‌باشند.
سلول‌های گیاهی به طور کلی فاقد سانتریول می‌باشند.

عادات جفت‌گیری

بیشتر حیوانات اهل تک‌همسری (جفت‌گیری تنها با یک شریک جنسی) نیستند. تنها پنج درصد از حیوانات تنها یک جفت اختیار می‌کنند و این پنج درصد نیز به میزان زیادی به جفت خود خیانت کرده و با دیگران جفت‌گیری می‌کنند. هستند جانورانی چون سگ آبی اوراسیایی که نه تنها یک شریک جنسی اختیار می‌کنند و بلکه تا پایان به شریک جنسی خود نیز وفادار می‌مانند.

طبقه بندی موجودات زنده

موجودات زنده 

هر موجود زنده ای که بر روی زمین زندگی می کند به یک سلسله یا شاه تعلق دارد. دانشمندان درباره این که چه تعداد شاه در موجودات زنده وجود دارد بحث دارند. اما بیشترشان بر روی پنج شاه توافق دارند. آنها  عبارتند از:

مونرا (monera)

مونراها موجودات زنده تک سلولی ای هستند که هسته ندارند. باکتری ها، کل این شاه را تشکیل می دهند. تعداد اشکال یا فرم های باکتری ها نسبت به همه موجودات زنده دیگر زمین بیشتر است. بعضی از باکتری ها برای ما سودمندند مثل آنهایی که در ماست یافت می شوند ولی بقیه می توانند موجب بیماری ما شوند.

آغازیان (protists)

آغازیان موجودات زنده تک سلولی ای هستند که یک هسته دارند. آنها معمولاً در آب زندگی می کنند. بعضی از آغازیان به اطراف حرکت می کنند درحالی که بقیه در یک مکان باقی می مانند. جلبک ها، آمیب ها و پارامسی ها جزو آغازیان هستند.

قارچ ها (fungi)

قارچ ها موجودات زنده معمولاً بی حرکتی هستند که مواد مغذی را برای حفظ بقا جذب می کنند. قارچ ها، کپک ها و مخمرها جزو قارچ ها هستند.

گیاهان

گیاهان حاوی کلروفیل هستند. کلروفیل یک رنگدانه سبز است که برای فتوسنتز لازم است. فتوسنتز فرایندی است که در آن گیاهان انرژی ای که از خورشید می گیرند را به غذا تبدیل می کنند. دیواره سلولی آنها محکم است و از ماده ای به نام سلولز ساخته شده. گیاهان به شکل ثابتی در یک مکان قرار دارند. گیاهان به دو گروه تقسیم می شوند. گیاهان تولید کننده گل- و میوه- و آنهایی که گل یا میوه تولید نمی کنند. گل های یک باغ، محصولات کشاورزی، چمن، درختچه، سرخس، خزه و مخروطیان جزو گیاهان هستند.

جانوران

جانوران پیچیده ترین موجودات زنده روی زمین هستند. جانوران موجودات زنده چندسلولی هستند، برای زنده ماندن غذا می خورند و سیستم های عصبی دارند. آنها به دو گروه مهره داران و بی مهرگان تقسیم می شوند و شامل پستانداران، دوزیستان، خزندگان، پرندگان و ماهی ها می شوند.